Văn Bàn – vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa
Văn Bàn hội đủ những điều kiện cho du lịch văn hóa, sinh thái và tâm linh. Đến Văn Bàn, du khách sẽ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp hùng vĩ của đỉnh núi Gia Lan cao vời ẩn hiện trong làn sương sớm. Khánh Yên Thượng nằm khiêm nhường dưới chân núi như nét nhấn trong bức tranh tổng thể của vùng đất Văn Bàn. Di tích lịch sử cách mạng “Khu du kích Gia Lan” từng ghi đậm chiến công của du kích Văn Bàn đánh Pháp, giải phóng quê hương.
Nằm giữa dãy núi Hoàng Liên Sơn phía Tây Bắc và dãy con Voi phía Đông Nam cùng ven sông Hồng và nhiều con suối thơ mộng như ngòi Nhù, ngòi Chăn, Nậm Tha, Nậm Mả… cấu tạo địa chất đã hình thành những hang động qua quá trình phong hóa, thủy hóa hàng triệu năm như Thẳm Dương, Thẳm Sáng. Ngược theo dòng suối sẽ thấy hàng ngàn viên đá, tảng đá muôn hình vạn dạng nằm la liệt trên triền suối.
Vẻ đẹp Thẩm Dương - Văn Bàn. (Ảnh: Nguyễn Cường)
Văn Bàn còn là vùng không gian văn hóa với những di tích lịch sử có giá trị gắn liền với quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Đến với đền Ken (thuộc xã Chiềng Ken) tọa lạc trên đỉnh đồi cao 183,7 mét so với mực nước biển, du khách sẽ ngạc nhiên khi bắt gặp những cây đại thụ cao vút tỏa tán mướt xanh xuống ngôi đền uy nghiêm, trầm mặc. Khu di tích thờ tướng Nguyễn Hoàng Long, người có nhiều công lao cùng thuộc hạ dòng họ Nguyễn ở thế kỷ XVIII đánh đuổi giặc ngoại xâm, khai khẩn đất hoang, lập làng yên dân.
Nằm bên tả ngạn sông Hồng là đền Cô thuộc xã Tân An thờ công chúa Nguyễn Hoàng Bà Xa, người đã sát cánh cùng cha là tướng Hoàng Bảy triều Hậu Lê (1740 - 1786) đánh giặc bảo vệ miền biên viễn.
Văn Bàn còn lưu giữ kho tàng những giá trị văn hóa phi vật thể giàu tính nhân văn, đậm đà bản sắc dân tộc với những phong tục tập quán và lễ hội hấp dẫn như hội Lồng tồng, hội chơi hang vào các ngày 5 - 8 tháng Giêng cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi và thổ lộ tình yêu đôi lứa. Hội đền Ken, đền Cô diễn ra vào các ngày 7 và 17 tháng Giêng để tưởng nhớ tổ tiên, khắc ghi cội nguồn dân tộc. Nếu có dịp được tham dự những lễ hội này, du khách sẽ được đắm mình trong các cuộc vui ý vị và đậm đà bản sắc./.